Ескертусіз оқ атқызған үміткер

“Жас Алаш” газетінің хабарлауынша, Қазақстан Республикасында кезектен тыс президент сайлауы өтпекші:

“Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев осы күзде кезектен тыс президент сайлауын өткізуді ұсынды. Бұл туралы ол Қазақстан халқына Жолдауында айтты. “Мен биылғы күзде кезектен тыс президент сайлауын өткізуді ұсынамын. Әділетті Қазақстанды құру жолында түбегейлі және жан-жақты реформаларды табысты жүзеге асыру үшін халықтың жаңа сенім мандаты қажет.  Мен үшін мемлекет мүддесі бәрінен биік. Сондықтан мен өкілеттік мерзімімді қысқартуға және кезектен тыс президент сайлауына баруға дайынмын“, — деді президент“.

Ресейдің әйгілі саясаткері Евгений Примаковтың олжа баласы саналатын Қасым-Жомарт Тоқаевтың араны ашылды. ҚР орысшыл президенті назарбаевшылдардың ескертусіз “сайлауының” заңсыз әдісі арқылы кезекті диктаторға айналғысы келеді. Әлгі “сайлаудан” соң тағы бір сылтауды тауып, биліктегі өз мерзімін қайтадан ұзартпақшы. Оның ресми әкесі — алып империяның шетінде тірішілік еткен жазғыш Кемел Тоқаев — үш ұйықтаса да өгей баласының “қасқа” жолын елестете алмас еді. Бастықтар мен байлардың тұқымына арналған МГИМО-дағы жайбарақат оқу жылдары былай тұрсын, Сингапур мен Қытай тәріздес ғажап мемлекеттердегі дипломатиялық қызмет Кеңес Одағы тұсында қазақтар үшін асыл арман еді. Себебі, ұлты қазақ дипломаттарды көбінесе артта қалған африкандық елдерге жіберетін. Ал, ынжық Қасекең жоғары оқу орнын бітіре сала, бірден Сингапур, Қытай сияқты белді елдерге аттанды.

Сатқын-Жомарт Тоңқаевтың құдіретті демеушілерінің ықпалын пайымдау үшін өмірден алынған салыстырмалы мысалды келтірейік. Аты-шулы “Тақиялы періште” кинокомедиясында Айша рөлін сомдаған орысшыл мәңгүрт Шолпан Алтайбаева да әжептеуір беделі бар отбасынан шықты. Оның әкесі, Жүсіпбай Алтайбаев, белгілі журналист пен аудармашы болған, ҚазТАГ пен “Ара-Шмель” журналын басқарды. Жылпос Шолпанка да білімді келіншек болып табылады. Ол итальян мен француз тілдеріне жүйрік аудармашы, филолог. Алайда, оның әкесінің қауқарын академик Примаковтың әл-ауқатымен салыстыруға болмайды. Бейнелеп айтқанда, гей Тоқаев гейша Алтайбаевадан басым түсті. Өйткені, қылымсыған, әйел-пошымды Қасекеңнің тірегі әлдеқайда мықты боп шықты. Осы орайда, қазақ үкіметін басқарған партократ Нұртас Оңдасыновтың (1904-1989) немересі Валентина Оңдасынова есіме түседі. Әлгі Валяның шешесі де ерекше — хазар (ебрей) халқының өкілі. Ал, Вальканың бұрынғы күйеуінің анасы — атақты актриса Людмила Хитяева болып табылады. Сондықтан, партократтың шолжаңдаған немересі еш қиналмай сонау 1970-ші жылдардың өзінде күйеуімен бірге Таиландтағы КСРО елшілігінде жұмыс істеп, Парижде де еркінсіп қыдырды.

Сайып келгенде, орысшыл, қытайшыл және батысшыл Тоқаев өмір бойы қазақ істерімен шұғылданғанда шегініп, жеңіліп Ресей, Қытай мен тағы басқа алпауыт елдерге жол берген. Мәселен, 1995 жылдың 4 мамырында “Казахстанская правда” газеті сол кездегі ҚР Сыртқы істерінің министрі Қ.К. Тоқаевпен сұхбатын жариялады. Осы әңгіменің барысында министр Қасымжомарт сандырақ идеясын ортаға салды: “Қазақстан атом қару-жарағы бар елдердің қатарына ұмтылмайды, бірақ Орталық Азиядағы тұрақтылығының тірегіне айналмақ“. Мүлдем қисынсыз пікір! Атом қару-жарағы жоқ мемлекет өзге елдердің тұрақтылығын түгіл, өз қауіпсіздігін қамтамасыз алмайды. Атом қару-жарағы жоқ Украина мен Сирияның қазіргі мүшкіл халі осындай қайғылы тұжырымдаманың айқын дәлелі. Сонымен, әскери қылмыскер Тоқаев қауіпті халықаралық жағдайға қарамастан, елімізді қарусыздандыруға бәрін салды.

1996 жылдың 27 сәуірінде “Казахстанская правда” газетінде “В одиночестве лидеров есть положительная сторона — полная защищённость от какого-либо влияния” атты ҚР Сыртқы істерінің министрі Қасымжомарт Тоқаевтың сұхбаты жарық көрді. Осы мақалада келтірілген Қасекеңнің ой-пікірлері қазақ мемлекеттік қызметкерінің сөзіне емес, басқа елдің мемлекеттік қызметкерінің сөзіне ұқсайды. Болашақтағы жендет Тоқаев қайын жұртын былай қорғайды: “Мы должны помнить, что без учёта интересов России расширение НАТО приведёт к дестабилизации ситуации во всей Европе“. Осы әңгіменің алдында бірер күн бұрын қаза тапқан батылды жетекші Джохар Дудаевтың қасіретті тағдырына орай ресейшіл дипломат бостандықты көксейтін шешендерді қатаң ескертеді: “… в беседе с первым руководителем Ирана мне удалось получить его согласие в двух главных вопросах: мирный план Ельцина надо поддержать, а чеченская проблема должна быть урегулирована только в контексте целостности России… Дудаев, очевидно, надеялся, что весь исламский мир всколыхнётся и окажет поддержку. Не получилось“. Араб мемлекеттеріне қарсы “Израиль“-дің пайдасына тыңшылық қызмет еткен туған әкесін де жер-көкке сыйғызбай мақтады бибауырмал министр: “Евгений Максимович Примаков, многие годы проработав в сфере внешней политики, хотя и не занимал каких-либо постов в МИД, чётко уловил, что для России сегодня важнее всего“.

Айтпақшы, жемқорлық байланыстары да академик Примаков пен дипломат Тоқаевтың туысқандығын дәлелдемекші. Естеріңізде болса, әйгілі орыс журналисі Сергей Доренко ОРТ арнасындағы өзінің ақпараттық-сараптама бағдарламасында әлгі Примаков пен Мәскеу қаласының әкімі Юрий Лужковтың швейцариялық “Мабетекс” компаниясымен парақорлық сыбайластығын әшкереледі. Ал, генерал Рахат Әлиев өзінің “Крёстный тесть” кітабында әлгі швейцариялық фирманың Тоқаев азаматымен жемқорлық байланысын атап айтуда: “Швейцарская фирма Mabetex из Лугано работает в Казахстане с 1996 года… Помимо этого, с лёгкой руки Токаева, тогдашнего министра, компания построила здание Министерства иностранных дел. Об истории, связанной с “комиссионными” по этому проекту, я расскажу в другой книге… В 1996-97 Адильбек Джаксыбеков, мэр — аким города Астана, и Касым-Жомарт Токаев были одними из главных лоббистов Mabetex, конечно же, только после Назарбаева“. Ал 2011 жылы, Қасекеңнің швейцариялық Женевадағы Біріккен Ұлттар кеңсесінің жетекшісі — Біріккен Ұлттары бас хатшысының орынбасарлығына тағайындалуына да “Мабетекс“-тің септігі тигені сөзсіз.

Аса маңызды шекара мәселесіне келетін болсақ, онда да қандықол Тоқаев шетел мемлекеттердің шашбауын көтеруде. Мысалы, 1998 жылғы наурыз айында өткен “Азамат” партиясының құрылтай жиынында қытайтанушы Мұрат Мұхтарұлы Әуезов “Нам оставлена наука побеждать” атты баяндамасын жасады. Ішінара, М.М. Әуезов былай айтты: “Министру К. Токаеву хватило вертолётного осмотра спорных участков на казахстанско-китайской границе, чтобы заявить об их ничтожном хозяйственном значении. И это вопреки известным МИДу РК документам доктора геологических наук Л.Ф. Кислицыной-Диденко, подтверждающим наличие на участке Сарышильде промышленных запасов золота и свинца. Остров покладистых пингвинов, наш парламент, эпизодически имитирующий строптивость, зачарованный туманной исторической справкой министра и его местечковыми доводами, единодушно ратифицировал Соглашение по границе” (Мурат Ауэзов. Времён связующая нить. — Алматы: ИД “Жибек жолы”, 2016, стр. 617). Әрине, пысықай Әуезов мырза ең алдымен шикізат байлығына ден қояды. Бірақ, меніңше, қазақ жерінің құлпыраған алма бағы немесе құлазыған шөлінің арасында еш айырмашылығы жоқ. Өйткені, қазақ елінің әр түкпірі бізге бірдей ыстық болуы керек. Себебі, ата-бабаларымыздың қан мен терінің арқасында сақталған кең даламыз  пәлен министр, әкім немесе жепутаттың жеке меншігі емес. Киелі қазақ жері — келер ұрпақтың үлесіне тиесілі аманатымыз болып табылады.

Айтпақшы, қытайлықтардың алдында құрдай жорғалайтын Қасекеңді көрудің өзі ұят. Мысалы, 2022 жылдың 14 қыркүйегінде ҚХР төрағасы Си Цзиньпин мемлекеттік сапарымен Ақмола қаласына келді. Синьцзян-Ұйғыр автономиялық ауданының әкімі тәрізденіп, жендет Тоқаев өзінің қытай мырзасын астаналық әуежайда қарсы алып, шығарып салды да. Мемлекеттік тілімізді аяқ асты етіп, Примаковтың олжа баласы Си Цзиньпин төрағамен қытайша шүйіркелесті. Салыстырмалы түрде айтатын болсақ, отыз жыл бұрын Әзірбайжан президенті Әбілфаз Елшібей паң Мәскеудің өзінде орыс саясаткерлері мен журналистерімен әзірбайжанша сөйледі. Тағы бір алаңдадатын жағдай. Қазіргі таңда қытай елінде бетперде тәртібі сақталуда. Шығыс мырзаларының көңілін табу үшін жендет Тоқаев Ақмоланың төрінде бетперде тәртібін қайтадан енгізді. Салыстырмалы түрде айтатын болсақ, келесі күні Самаркандқа аттанған қытайлық жетекші өзбек әріптесімен бетпердесіз кездесті.

Ал, бибауырмал тоқаевшылар Қытайдағы түркітілдес халықтарға жасаланатын қысымға наразылық білдірмейді, Өзбекстандағы қарақалпақ бауырларымыздың бостандық қозғалысына қолдау көрсетпейді. Демек, тоқаевшылардың басты мақсаты — көршілес диктаторлармен бірлесіп, қарабайыр жұртымызды одан әрі қинау көрінеді. Ендігәрі, әлсіреген Ресей халық көтерілісін ауыздықтау үшін тоқаевшыларға көмектеспес. Сондықтан, жендет Тоқаев Иран, Қытай мен Үндістан азаматтарына елімізге визасыз кіруге құқығын берді. Әрине, тоқаевшылардың қазақтармен күресу зымиян ісіндегі сығандардың отаны Үндістаннан тиетін пайдасы шамалы. Алайда, сириялық араб балаларын өлтіруге машықтанған ирандық террористер мен түркітілдес ұлттарды концлагерьге қамауға дағдыланған қытайлық содырлар тоқаевшылардың басына күн туса, интернационалдық борышын орындауға даяр. Сонымен қатар, тоқаевшылар еліміздің абыройына нұқсан келтірді. Әлгі, жиіркенішті мемлекеттердің көбінесе лас, шала сауатты азаматтар Қазақстанға визасыз кіре алса, біз Иран, Қытай мен Үндістанға әдетте визасыз бара алмаймыз.

Сонымен қатар, тоқаевшылар халықаралық санкцияларға душар болған Ресейдің Украинаға қарсы соғысын ашық түрде жақтамаса да, көбінесе экономика мен насихат әдістерімен қанішер орыс отаршылдарын қолдауда. Орыс әртістері біздің сахналарымызды қаптап кетті. Ресей ақшасының теңгеге шаққанда айырбастау бағамы жасанды түрде қымбатталып, қазақ қаржы нарығындағы шетел валютасы орыстардың пайдасына сатылуда. Ресейдің қанға құмар теледидар мен радио бағдарламалары еш кедергісіз Қазақстанда таратылады. Тіпті, русизмнің “Z” свастикасына тыйым салмай, аңқау қазекеңдер еуразиялық тұрақтылыққа қауіп төндірген орыс нацистеріне құрып кеткенде сөз жүзіндегі тосқауыл қоюдан аулақ.  Керек емес Абай, Жетісу мен Ұлытау аймақтары құрылған. Бірақ, патшалық Ресейдің қалдықтары — Павлодар мен Петропавловск — мызғымай тұр. Сепаратизмнің ошағы — Ұйғыр ауданының да атауы өзгертілмеген.

Қазақстандағы онсыз да шектелген адам құқықтары жендет Тоқаевтың қайта сайланғанынан соң одан әрі тұқыртып жібермекші. Мәселен, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап әр қазақстандық азамат жеке куәлігі мен төлқұжатын алу үшін сезікті, күдікті кісідей саусақ таңбаларын тапсыруға міндетті болмақшы. Жаппай саусақ таңбаларын тіркеу (дактилоскопирование) — фашизм сипаттарының бірі.

Қазақстандағы қоғам өміріне Тоқаев азаматының жеке өзгешеліктері де ықпал етуде. Қызтеке Қасекеңнің биліктегі жағдайы тұрақталған соң, жергілікті гомосексуал қауымдастығы да көпе-көрнеу, батылдау әрекеттеріне көшуде. Мәселен, КТК телеарнасы гомосексуализмді талқылайтын бағдарламаларды жиірек шығара бастады. Нұрбибі Нұрқаділова мен Әсел Кенжетаева секілді атақты қазақтардың пысықай ұрпақтары гомосексуал Тоқаевтың алдында елпек қағып, адам табиғатына ерсі келетін жыныстық қатынастарды жарнамалауға кірісті. Жалпы алғанда, қазақ тарихындағы қызтекелер көбінесе қайғы-қасіреттің себепкері болған еді. Нарком Николай Ежовтың нақсүйері Шая Голощёкин қазақтарды қырып-жойған сұмырай. Қызтеке-банкир Григорий Марченко теңгенің құнсыздануы мен зейнеткерлік жасын арттыруына үлес қосқан қаржы қылмыскер. Тіпті, көгілдір биші Булат Аюханов (қыз кезіндегі тегі — Куватов) қазақ тарихын бұрмалап, төл хореография, билеу өнеріміздің болғанын жоққа шығарады.

Бірақ, әскери қылмыскер Тоқаевтың жазасын тартпай еркін жүргенің еліміздегі ең басты келеңсіздік емес пе? Ақмола қаласының әскери гарнизоны трибуналының өлім жазасы алуының орнына әлгі Примаковтың олжа баласы  ҚР президенттік сайлауына басты үміткер ретінде түсуде. Кезінде, американдық патриоттар президент Джон Кеннединің АҚШ-ына жасаған түрлі опасыздық үшін осы жетекшіні ізденістегі қылмыскер кейіпінде көрсететін плакат шығарды. Сәлден соң президент Кеннедиге қастандық жасалған. Премьер-министр Ицхак Рабиннің сыртқы саясатына наразы ебрей Игал Амир “Израиль“-дің әлгі жетекшісін атып тастады. Журналис Наири Унанян басқарған армян батырларының тобы парақор премьер-министр Карен Демирчян мен бір топ қанішер жепутаттарды өлтірді. Әйтеуір, шетелдің озық тәжірибесінен үйренуге болатын нәрселер баршылық. Солай емес пе, аңшы-биатлоншы ағайындар?

Likes(0)Dislikes(0)