Әділхан Рамазанұлы: “Бәрін үйден қуып шыққан”

2019 жылдың 26 желтоқсаны, атақты түйе палуанымыз Әбілсейіт Рүстемұлы Айқановтың (1938-2016) құрдасы, әріптесі Әділхан Рамазанұлымен сұхбат өткіздім. Орал қаласында орын алған әңгімеміздің барысында, 57-62 килограмм салмақ дәрежелерінде өнер көрсеткен еркін күрестің спорт шебері танымал досын еске алады. Сұхбаттың бейнежазбасы мен стенограммасы төмен келтірілген.

Әбілсейіт Айқановты оның баласымен бірге не үшін ұрды 1991 жылы? 

Ол баласымен екеуін үйіне кіріп, КНБ-нің киімін киіп. Сосын, милицияның киімін киіп келген ғой. Сосын, келген соң оларды ұстатып сабап, байлап кетейін деп ойлаған. Ол байламаған. Оларға әлі келмеген Айқановты баласымен екеуін. Сосын, бұлардың бәрін киімін сыпырып алып, қуып, бәрін үйден қуып шыққан бәрін. Мен естігенім. Бұл, енді, ал өзім көрген жоқпын. Сүйдеп айтты.

Сонымен, анау, Айқановты олар жеңе алмады? Олар кетті пәтерінен?

Кетті, иә. Ненің киімдерін киіп: КНБ, полиция. Солардың киімдерін киіп келген ғой.

Сол, анау, Айқановтың баласы бір кафені ұстады. Солардың қарсыластары…

Кафесін, иә. Соған, соған қызғанып. Ақша андай-мындайдан дәметіп, сүйтіп жүргендер ғой олар бәрі. Бірақ та олар нетпеген, көнбеген. Сосын, үйден бүкіл нелерін сыпырып алып, полиция, жаңағы, ненің киімдерін сыпырып алып, өздерін үйден қуып шыққан сосын.

Сондықтан, Айқанов айтарлықтай зиян шекпеді, аман-сау қалды.

Иә, шекпеді. Аман-сау қалды.

Иваницкий не деді Айқанов туралы? “Мен оны оңай жеңемін…”

Иваницкий (ауыр салмақ дәрежесінде еркін күрестен 1964 жылдың олимпиялық чемпионы Александр Владимирович Иваницкий (1937-2020), — Д.Н.) айтады: “Мен қазір бұны деген құлатып, жаңағы, күрескенде үстінен мініп, анадай итерем ғой” десем, ол менен қашқан жоқ. “Мені құйрығымнан ұстап алып, аударып тастады“, — дейді. Төңкеріп, аударып тастады. Оның, жаңағы, үйтіп олай істейді дегенінді, өзі де ешқандай. “Сүйектен басқа ештеңе жоқ” дейді ғой. “Оп-оңай ғой жеңу” деп ойладым.

Ол шамамен…

Өзі кітап жазды сол жайлы.

Ол, шамамен, қай жылы болған жекпе-жек? Шамамен…

Тоқсан… Тоқсаныншы жыл емес. Ол, деген, 1963 жылы чемпионат, Спартакиада народов СССР болды ғой. Сол, алпысыншы жылдары, 1962 жылы кездескен ғой. Сол уақытта Иваницкий айтқан ғой: “Ой, мен мынаны қазір жығып, бұрап ұстаймын ғой” деп ойлаған.

Аяулы қарияның әңгімесінен әлдеқайда өзгеше пікірін тарихшымыз Кәрішал Асан Атаның (1933-2015) “Призрак независимости“, 1997, кітабының 310 бетінде келтірді: “Вечером 25 декабря 1991 года “группа захвата” “Альфа” (кстати, “Альфой” была взята не только резиденция Амина в Кабуле, но под руководством генерала Филиппа Бобкова была разгромлена демонстрация казахской молодежи, которую якобы возглавлял её “отчаянный лидер” Нурсултан Назарбаев, чудом избежавший участи 172 погибших), в количестве 20 человек, охраняющих президента Назарбаева, разбойно ворвалась в квартиру известного казахского мастера спорта, победителя на многих международных соревнованиях Аблсейта Айханова, избила до потери сознания его самого и двух его сыновей (младший несовершеннолетний), а затем в наручниках, без санкции прокурора доставила их в Алмаатинское УВД. Самое загадочное здесь то, что отца с младшим сыном вскоре отпустили домой. А через три дня освободили из-под стражи старшего сына. Вопиющее беззаконие, за которое даже не извинились ни “блюстители порядка” столицы Казахстана, ни “группа захвата” из окружения президента Назарбаева! Через день А.Айханов обратился к президенту Назарбаеву с телеграммой, требуя разобраться с инициаторами и исполнителями беззакония, которые цинично растаптывали элементарные права человека. Его обращение до сих пор остается безответным. Так о каких правах человека в Казахстане может идти речь вообще? (Обо всем случившимся в их доме супруги Айхановы рассказали на собрании Алмаатинского городского отделения общества “Азат” 8.01.1992 г.)…”

Likes(0)Dislikes(0)