Каришал Асан Ата. “Призрак независимости”

Впервые в интернете размещаю полный текст легендарной книги казахского диссидента Каришал Асан Ата (1933-2015) “Призрак независимости“. Эта акция приурочена к двадцатилетию выхода в свет второго, исправленного и дополненного издания этой трилогии, опубликованной в Москве в 1997 году. Вы можете скачать электронный вариант этого произведения здесь. Конечно, “Призрак независимости” содержит целый ряд остродискуссионных, подчас скандальных утверждений. Например, автор заявляет, что политик Динмухамед Кунаев в молодости объявлялся в розыск в связи с хищениями на кирпичном заводе. Также он называет имя биологического отца Дариги Назарбаевой. Но, тем не менее, данное творение Каришал Асан Ата является обязательным для прочтения всем тем, кто изучает историю современного Казахстана.

Надо отдать должное смелости покойного диссидента, который резал правду-матку невзирая на чины и звания. Скажем в этом выступлении на суде он говорит: “Как помнится, Мухтар Алиев стал министром здравоохранения Казахстана после удаления геморроя наследному принцу Аскару Менлиахмедовичу Кунаеву“. Я решил перепроверить это довольно эпатажное заявление и маститый казахский врач, Тлеукабыл Тогандыков, подтвердил в беседе со мной в декабре 2016 года верность информации об Алиеве-старшем и Кунаеве-младшем. А в самом “Призраке независимости” автор также утверждает об аморальном поведении партократа Михаила Соломенцева. Украинский мостостроитель и историк Владимир Белинский, лично общавшийся с фигурантами скандала, тоже подтвердил в беседе со мной в июле 2017 года истинность этого утверждения. Каришал Асан Ата фактически в одиночку боролся с власть имущими. Поэтому его книга была выпущена без надлежащей редактуры и корректуры. Точнее, многие цитаты на казахском языке напечатаны с искажениями, т.к. в то время мало какие типографии обладали казахскими шрифтами. Я решил отчасти исправить этот недостаток. Привожу ниже список наиболее очевидных опечаток.

2 страница, первая строка сверху. Следует читать: “Аш көзіңді, оян қазақ, көтер басты!” Міржақып ДУЛАТОВ

4 страница, пятая строка снизу. Следует читать: “Жалайыр — бейбіт, момын ел екені, Ішінде үйсін атам берекелі. Ежелден барша жұртқа мәлім еді, Үш жүздің “ноқта ағасы” ел екені”. Ақын Сара

18 страница, шестая строка сверху. Следует читать: “Ат аунаған жерде түк қалады”.

Там же, четвертая строка снизу. Следует читать: “Менен қайтпаса, құдайдан қайтсын”.

22 страница, третья строка снизу. Следует читать: кімнің күні туса, соның тауығы…

24 страница, одиннадцатая строка сверху. Следует читать: түйенің құлағына шығып, жылға ілінген тышқан құсап.

Там же, семнадцатая строка сверху. Следует читать: “Ақиқатқа жүгінейік, аға!”

Там же, двадцать вторая строка сверху. Следует читать: “Бөрі кәрісін жейді”.

34 страница, пятая строка снизу. Следует читать: “Бұл іске мынаны өзінің де қатысы бар екен!”

37 страница, восемнадцатая строка сверху. Следует читать: Егерде сары шымшыққа бақ қонса, Самұрық саясында қызмет етер!

40 страница, девятнадцатая строка снизу. Следует читать: Бай жақсы батырдан да, биліктен де, Әр істі ақша бұзар киліккенде. Стихи акына Будабая

41 страница, пятая строка сверху. Следует читать: Кесені қолыма алып қарай бердім: «Ішінде нақақ көзден жас бар ма?» деп.

46 страница, двадцать вторая строка сверху. Следует читать: қазақ байыса қатын алады…

59 страница, двадцать четвертая строка сверху. Следует читать: “Сырымбет қырғыны”.

93 страница, тринадцатая строка снизу. Следует читать: “басы ауырмағанын құдайменен ісі жоқ”.

115 страница, двадцать седьмая строка сверху. Следует читать: “Ұлы сөзде ұят жоқ. Қашқан жауды қатын да қуады”.

153 страница, девятнадцатая строка сверху. Следует читать: “шабан үйрек алдымен ұшады”.

154 страница, двадцать восьмая строка снизу. Следует читать: “біреудің жоғын біреу ән салып жүріп іздейді”.

164 страница, двадцать шестая строка снизу. Следует читать: “су жұқпас”.

176 страница, первая строка сверху. Следует читать: “орыстан досың болса, балтаң қасыңда болсын”.

182 страница, седьмая строка сверху. Следует читать: Қинамайды абақтыға жапқаны, Қиын емес, дарға асқаны, атқаны, Маған қиын осылардың бəрінен, Өз аулыңның иттері үріп-қапқаны… Стихи Ахмета Байтурсынова

183 страница, третья строка снизу. Следует читать: “Өзі болған қыз төркінін танымайды”.

190 страница, шестая строка сверху. Следует читать: “ноқта ағасы”.

216 страница, четвертая строка сверху. Следует читать: Ана. Бала. Бала жас. Ана қырыққа шамалас. Домбыққан бет, іскен бас. — Апа, нан?… Тым болмаса бір шайнам. Стихи Аскара Токмагамбетова

217 страница, седьмая строка сверху. Следует читать: Алтынның қолда барда қадірі жоқ.

219 страница, седьмая строка сверху. Следует читать: Жүрегімнің түбіне терең бойла, Мен бір жұмбақ адаммын оны да ойла. Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім. Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма!

228 страница, шестая строка снизу. Следует читать: Сенбе жұртқа, тұрса да қанша мақтап, Әуре етеді ішіне қулық сақтап. Өзіңе сен, өзіңді алып шығар Еңбегің мен ақылың екі жақтап.

241 страница, пятнадцатая строка снизу. Следует читать: Құрметті Бәке! Дау жоқ, сіз әділет жолындағы азаматсыз. Оған дәлел, мақалаңызда осы күнгі басшыға жағыну әрекеттерін батыл сынап отырсыз. Алайда, Қазақстанның тұңғыш президенттігіне Қарасай батырдың ұрпағы болу шарт-ақ делік. Ал, парламент депутаты немесе аудан басшысы, тіпті совхоз директоры болуға да Қарасай тұқымы болу қажет пе? Ондай жағдайда, Қазақстанның барлық өкімет орындарының басшылары түгелдей осы атадан шығуы керек болар. Демек, мұныңызды нәсілдікті уағыздау деп ұғамыз ба? Әйтсе де, Нұрсұлтанның батыр бабасы Қарасай ағамыз президент Назарбаевтың өзі құсап “айлакерлікпен” атын шығармаған болар деп ойлаймын! 1.03.1992 ж. Құрметпен, Кәрішал Асанов.

247 страница, четырнадцатая строка сверху. Следует читать: Адам болсаң, адал бол. Достарың көріп сүйінсін! Адал болсаң, әділ бол. Дұшпаның көріп күйінсін! Жүзден жүйрік болсаң да, Жүзіңде ар болмаса, Абыройың бір тиын, Адамдығың далбаса! Халық даналығы.

260 страница, вторая строка снизу. Следует читать: Бай жақсы батырдан да, биліктен де, Әр істі ақша бұзар киліккенде. Стихи акына Будабая

261 страница, семнадцатая строка снизу. Следует читать: Баласы Жалменденің, Пшан едім, Тұсында Николайдың кісі-ақ едім. Кісіге кісі ақысы кетпейді екен, Аяғын  талай елдің тұсап едім. Пшан

269 страница, четвертая строка снизу. Следует читать: “сиыршының бұзауы”.

273 страница, восемнадцатая строка сверху. Следует читать: “Тар жол, тайғақ кешу”.

Там же, десятая строка снизу. Следует читать: “Нұрлы жаңбыр” (“Добрый дождь”).

303 страница, четвертая строка сверху. Следует читать: Жақсы кісіден ұл туса, Халықтың қамын жей туады. Жаман кісіден ұл туса, Халықтың малын жей туады. Халық даналығы

311 страница, двадцать седьмая страница снизу. Следует читать: “Су жұқпас”.

329 страница, восьмая строка снизу. Следует читать: “Көргенді көргенсіз жеңеді!”

334 страница, первая строка сверху. Следует читать: — Шаханов қайда? — Шет елде. — Ұсынсам, қолым жетер ме?! Жолығу үшін Мұқаңа Шет елге мен де кетем бе? Құтқарам деді Аралды, Оңалтам деді Оралды. Солардың жайын айтуға Лондонға барып оралды. Балқашты теңіз көрікті Етем деп уәде беріпті. Балқаштың жайын айтуға Парижге барып келіпті. Сағынған шығар Сыр-ана, Хабарын сырттан сұрама. Арал мен Балқаш жаққа да Атыңның басын бүр, аға!

341 страница, третья строка снизу. Следует читать: Халайық, бармысың? Бар болсаң, аттан алға! Алла жар болсын!

344 страница, десятая строка сверху. Следует читать: Ұрылар менен қарылар ғана билейді, Осынау сұлу адамның жарқ мекенін. Әбділдә Тәжібаев

360 страница, двадцать четвертая строка снизу. Следует читать: Хан тайынса, халық ойыншыққа айналады. Халық даналығы

362 страница, двадцать первая строка сверху. Следует читать: көкек өз атын өзі шақырады.

Там же, двадцать четвертая строка снизу. Указана очень завышенная цена на осмий, не соответствующая действительности.

364 страница, шестнадцатая строка сверху. Следует читать: “Мен сенің тоқалың емеспін”.

366 страница, девятнадцатая строка снизу. Следует читать: Жеңеді депті даналықтарды қаралық, Өледі депті сүйкімді сәби балалық, Өледі депті жасына жетпей әділдік, Әділет жолы өмірде заңсыз саналып…

467 страница, двадцать восьмая строка снизу. Следует читать: Тұрдым деген жеріңде қал, Адамдығың жоймасаң! Жұмағали САИН

469 страница, двадцатая строка сверху. Следует читать: Қинамайды абақтыға жапқаны, Қиын емес, дарға асқаны, атқаны, Маған қиын осылардың бəрінен, Өз аулыңның иттері үріп-қапқаны…

472 страница, двадцать третья строка сверху. Следует читать: Сенбе жұртқа, тұрса да қанша мақтап, Әуре етеді ішіне қулық сақтап. Өзіңе сен, өзіңді алып шығар Еңбегің мен ақылың екі жақтап.

474 страница, двадцать пятая строка сверху. Следует читать: “Болмасаң да ұқсап бақ!”

484 страница, девятнадцатая строка снизу. Следует читать: Қара қылды қақ жарған қайран аталардың аруағына бас иіп!

Там же, восемнадцатая строка снизу. Следует читать: сөз атасы.

494 страница, девятнадцатая строка снизу. Следует читать: “Нұкең жағымнан тартып жіберді”.

534 страница, первая строка сверху. Следует читать: Тамағы тоқтық, қайғысы жоқтық — аздырар адам баласын.

558 страница, шестая строка сверху. Следует читать: “Қазақ байыса — қатын алады”.

577 страница, шестнадцатая строка сверху. Следует читать: “Тауықтың түсіне тары кіреді”.

610 страница, седьмая строка сверху. Следует читать: “Құдашаның құны — екі мың сом”.

Там же, девятнадцатая строка снизу. Следует читать: “Қос құдаша”.

Там же, восемнадцатая строка снизу. Следует читать: “Қайдасың, бақытым менің…”

615 страница, третья строка сверху. Следует читать: Маған ұнады.

633 страница, девятнадцатая строка снизу. Следует читать: Маған керек-ақ бір жақсы дос, Сөзімен ісі айырылмас. Абай. Ардақты ағайын!

636 страница, восемнадцатая строка снизу. Следует читать: Ардақты ағайын! Сөз соңында, өткен ғасырда өмір сүрген (1802-1874) атақты ақын атамыз Дулат Бабатайұлының үш шумақ өлеңін оқуды жөн көріп тұрмын:

Сауыр жерден айырылып, Қазақ елі жұқарды. Сауыр емес шөп болды… Заманға сай адамы – Қу заманға сұм басшы, Сорымызға тап болды.

Орыстың көрсе ұлығын, Қыздан дағы қылықты… Майырдың алса бұйрығын, Борбайға қысып құйрығын, Ел пысығы жортады-ай.

Ел құлағы саңырау, Кімге айтайын сөзімді?!

Бұл шумақтар ұлы атамыз Абайдың данышпандық мына жолдарын еріксіз есіне түсіреді:

Қалың елім, қазағым, қайран жұртым, Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың. Жақсы менен жаманды айырмадың, Бірі қан, бірі май боп енді екі ұртың.

Ендігі, екі төрелік өз қолыңда, ағайын!

Likes(0)Dislikes(0)